عناصر موثر در رشد قد کدامند؟

قد بلند بودن از آرزوهای خیلی‌هاست و البته امکان آن هست ولی شرایط دارد، شرایطی که به آنها دکتر مرتضی صفوی، متخصص تغذیه و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان اشاره می‌کند.

عوامل مختلفی بر رشد قد انسان تأثیر می‌گذارند، از تغذیه و شرایط اقلیمی گرفته تا ژنتیک که برخی از این عوامل قابل کنترل نبوده اما برخی از این شرایط را می‌توان فراهم کرد. حتماً شما در بزرگسالی رشدتان کامل شده و دیگر نمی‌توانید برای آن کاری بکنید؛ اما قد بلند شدن فرزندانتان تا حد زیادی به شما و ایجاد بستر لازم توسط خودتان بستگی دارد.

حداکثر سن افزایش قد: رشد قدی از دوران جنینی داخل رحم آغاز می‌شود و بعد از آن هم ادامه پیدا می‌کند، طوری که بعد از تولد در دو سال اول بیشترین رشد را داریم. در زمان تولد، کودکان به طور متوسط حدود 50 سانتی‌متر قد دارند و در سال اول 25 سانت و در سال دوم 12 تا 13 سانت دیگر به آن اضافه می‌شود.

بعد از آن، سرعت رشد کم می‌شود و تا زمان بلوغ حدوداً سالی 6 سانتی‌متر به طول قد اضافه می‌شود. در زمان بلوغ نیز جهش رشد قد را داریم که در دخترها حدود 20 تا 25 سانتی‌متر و در پسرها حدود 25 تا 30 سانتی‌متر به طول قدشان اضافه می‌شود.

در کل دخترها تا 17.5 و پسرها تا 21.5 سالگی قد می‌کشند و بهترین رشد قدی برای پسرها 13 و برای دخترها 11 سالگی است، بنابراین در این زمان باید به قد آنها بسیار توجه کرد.

تبلیغاتی که اساس علمی ندارد: بعد از بسته شدن صفحه رشد، دیگر افزایش رشد قد نداریم و هر گونه تبلیغی مبنی بر افزایش قد بعد از بلوغ بیشتر شبیه به کلاهبرداری است. در کل تبلیغاتی که در مورد داروها، صندل‌های افزایش قد و… می‌شود، پایه و اساس علمی ندارند.

شرکت‌های تولیدکننده، تبلیغاتی، فروشندگان، بازاریاب‌ها و برخی متخصصان که در زمینه تجارت فعال‌تر از شاخه طب هستند، نباید از دانش ناقص مردم سوء استفاده کنند و با چند جمله به ظاهر صحیح و منطقی، خانواده‌ها را مجبور به پیروی از اهداف تجاری خود کنند.

انواع مکمل‌های غذایی که برای کودکان جذاب هم هستند، در بازار وجود دارند که برخی والدین حاضرند بودجه قابل توجهی را به آنها اختصاص دهند. برای تهیه این مکمل‌ها به نسخه پزشک نیازی نیست اما بهتر است خانواده‌ها بدانند تهیه این مواد برای تمام کودکان لازم نیست.

یعنی در بسیاری از موارد کودک می‌تواند ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیازش را از طریق خوراکی‌های سالم و طبیعی دریافت کند، بدون اینکه کوچک‌ترین نیازی به مکمل شیمیایی داشته باشد.

 مکمل‌ها حاوی مقادیر مشخصی از مواد معدنی و ویتامین‌ها هستند که بدن در هر دوره سنی مشخص به مقدار معینی از این مواد نیاز دارد و اگر همین مواد مورد نیاز را بیش از حد نیاز خود دریافت کند، ممکن است به جای اثر مورد انتظار، اثرات معکوس و خطرناکی را متحمل شود. بنابراین وسواس افزایش قد فرزندتان را کنار بگذارید و به طور بی‌رویه دارو و مکمل‌های مختلف را به او نخورانید.

گاهی کودک میزان رشدی مطابق استانداردهای محدوده سنی خود ندارد، در این زمان متخصص غدد تشخیص می‌دهد برخی مواد مغذی به صورت مکمل به مقدار مشخص و در دوره معین به رژیم غذایی کودک افزوده شوند.

در بسیاری از موارد کودک می‌تواند ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیازش را از طریق خوراکی‌های سالم و طبیعی دریافت کند، بدون اینکه کوچک‌ترین نیازی به مکمل شیمیایی داشته باشد.

در ضمن برخی از کارشناسان بر این باور هستند که نوجوانانی که در سن رشد قرار دارند و رشد قدی آنها خوب نیست، می‌توانند با مصرف مکمل، ویتامین‌ها و املاح و آهن، رشد قدی‌شان را بهبود بخشند، اما مکمل‌ها نمی‌توانند به جای مواد غذایی تازه و پرخاصیت مصرف شوند.

به هرحال مهم‌ترین عامل محیطی تاثیرگذار روی قد، نوع و میزان تغذیه است. پیروی از یک رژیم متنوع و متعادل شرط لازم برای دستیابی به حداکثر استعداد ژنتیک برای افزایش طول استخوان‌ها است و از جمله راهکارها بدین منظور شامل موارد زیر است:

 استفاده از مواد غذایی حاوی کلسیم در این زمینه بسیار حائز اهمیت است، چون مصرف این غذاهای حاوی کلسیم در رشد طولی استخوان‌هایی در بدن همچون استخوان ساق و ران تأثیر داشته و باید مد‌نظر قرار گیرد.

لبنیات، کلم، کلم بروکلی، اسفناج، گل کلم و کرفس حاوی کلسیم است.

 عنصر روی در رشد و بلوغ، سلامت و شادابی پوست، مو و ناخن تأثیر قابل توجهی دارد و به همین دلیل کمبود آن می‌تواند مشکل‌ساز شود.

متخصصان تغذیه معتقدند مشکلات کوتاه قدی ناشی از کمبود روی در کودکان عصر حاضر یکی از نگرانی‌های مسئولان بهداشتی جوامع محسوب می‌شود و به گفته پزشکان، استفاده از تخم مرغ در رژیم غذایی افراد بهترین ماده غذایی برای پیشگیری و درمان عارضه کمبود روی است و تا حدودی می‌تواند مشکل کوتاهی قد کودکان را با این ماده مرتفع کرد.

طبق سفارش سازمان بهداشت جهانی، باید تخم مرغ که غنی از ماده معدنی روی است، در برنامه غذایی مهد کودک‌ها و مدارس گنجانده شود. بهتر است بدانید تمام ذخیره روی موجود در تخم مرغ، در زرده آن وجود دارد و این ماده حیاتی موجود در زرده تخم مرغ با پختن از بین نمی‌رود و ساختمان آن حفظ می‌شود.

 مصرف مواد غذایی حاوی پروتئین در افزایش قد تأثیر دارد، ‌تخم‌مرغ ماده پروتئینی بوده که ارزش بیولوژیکی آن 100، لبنیات 92، گوشت 85 و حبوبات 40 تا 65 است.

پروتئین به خصوص نوع حیوانی آن از اجزای اصلی مورد نیاز برای رشد است، تخم‌مرغ و گوشت منبع اصلی تأمین پروتئین حیوانی هستند.

 ترشح هورمون‌های مؤثر در رشد و ساخت بستر استخوانی و عضلات مستلزم تأمین ویتامین‌ها و عناصر دیگری مانند منیزیوم و آهن و فلوئور است.

در کل دانش تغذیه مصرف روزانه 150 گرم گوشت، نصف تا یک لیوان حبوبات پخته، 2 تا 3 لیوان شیر و لبنیات به همراه سبزیجات را توصیه می‏کند.

 در کنار تغذیه، ورزش‌های کششی مناسب در افزایش قد بسیار مؤثر است. ورزش‌هایی همچون والیبال، بسکتبال، شنا، دراز و نشست و پرش ارتفاع در این زمینه توصیه می‌شود.

انجام حرکات ورزشی و کششی مانند یوگا و بارفیکس و امثال آنها نیز می‌تواند تا حدودی به این امر کمک کند.