پیشگیری از مسمومیت ناشی از داروها

هفته پيشگيري از مسمومیت‌ها ( اول تا هفتم آبان ماه 1401)

1.    مركز اطلاع‌رسانی داروها و سموم در تهران از ساعت 8 تا 20 و با شماره تلفن 190، داخلی3 -کد2 ، عهده‌دار ‏پاسخگويي به سؤالات ‏دارويي و موارد مسموميت به‌صورت تلفني می باشد. ‏
2.    ‏شما هم‌وطن گرامي می‌توانيد سؤالات دارويي خود و همچنين نحوه برخورد با فرد مسموم پيش از رسيدن ‏به مراكز ‏درماني را به‌صورت تلفني از مراكز اطلاع‌رسانی داروها و سموم با شماره تلفن 190، داخلی داخلی3 -کد2 در ‏ميان بگذاريد. ‏
3.    ‏آيا می‌دانید45 مركز اطلاع‌رسانی داروها و سموم در كل كشور با شماره تلفن 190، داخلی داخلی3 -کد2  مشغول به ‏فعاليت ‏می‌باشند؟
4.    ‏لحظات اوليه پس از بروز مسموميت، براي نجات فرد مسموم حياتي می‌باشند. بلافاصله پس از برخورد با ‏موارد ‏مسموميت با تلفن 190 و یا 115 تماس بگيريد.‏
5.    ‏‏وظيفه مهم مراكز اطلاع‌رسانی داروها و سموم، راهنمايي فرد مسموم يا همراهان وي، براي كنترل و كاهش ‏عوارض ‏ناشي از مسموميت است و نه درمان مسموميت. ‏
6.    ‏آيا می‌دانید اكثر مسمومیت‌های اتفاقي در كودكان زير 5 سال و به علت عدم توجه والدين رخ می‌دهند؟
7.    ‏شایع‌ترین علت بروز مسموميت در جهان، مصرف داروها بيش از مقادير درماني است. ‏
8.    ‏دهان، شایع‌ترین راه ورود سموم به بدن است.‏
9.    ‏مهم‌ترین راه‌های ورود سموم به بدن عبارتند از: راه خوراكي، تنفسي، پوستي و تزريقي.‏
10.    ‏ايجاد استفراغ در فرد مسموم، هميشه بهترين راه خارج كردن سم از بدن نيست و ایجاد استفراغ در ‏مسمومیت با ‏مواد نفتی و برخی از داروها جان بيمار را به خطر می‌اندازد. ‏
11.    ‏از خوراندن مايعات به فرد مسمومي كه بیهوش است، خودداري نمایید.‏
12.    ‏برخي از مسمومیت‌ها ممكن است عوارض ناگوار، جبران‌ناپذیر و حتی معلولیت دائمی در فرد مسموم ايجاد نمايند. ‏بنابراين پیشگیری از مسموميت ها بسیار مهم است.‏
13.    ‏با مصرف خودسرانه داروها بدون تجويز پزشك، سلامت خود را به خطر نيندازيد. ‏
14.    ‏مقادير بالاي برخي از داروهاي به‌ظاهر کم‌خطر، می‌توانند براي فرد كشنده باشد.‏
15.    ‏خطرات ناشي از مسموميت در كودكان، خانم‌های باردار و افراد سالمند می‌تواند شديدتر از ديگر افراد ‏باشد.‏
16.    ‏آيا می‌دانید درمان مسمومیت‌ها و عوارض متعاقب آن سالانه هزينه سنگيني را بر جامعه تحميل می‌نماید.‏
17.    ‏‏هرگز سعي نكنيد با چشيدن و يا بوييدن يك ماده ناشناخته آن را شناسايي كنيد. ‏

ایمن‌سازی منازل ازنظر بروز مسمومیت‌ها

1.    ‏داروها، محصولات شوينده و فرآورده‌های آرايشي- بهداشتي را دور از دسترس كودكان نگهداري كنيد.‏
2.    ‏قبل از دور انداختن ظروف حاوي مواد شيميايي و شوينده داخل آن را آبكشي نماييد.‏
3.    ‏داروها را دور از ديد و دسترس كودكان و در ارتفاع بالا و در كمد مجهز به قفل نگه‌داری نماييد.‏
4.    ‏محصولات خانگي خطرناك (مانند لوله‌بازکن، جوهر نمك، جرم‌گیر، محلول سفیدکننده و لك بر، مواد ‏شوينده، ‏گاز پاک‌کن، داروها و ديگر مواد شيميايي) را در بسته بندي اصلي آن‌ها و با درب بسته ‏نگهداري نماييد.‏
5.    ‏ از قرار دادن ظروف حاوي مواد شيميايي در كنار مواد غذايي خودداري نماييد.‏
6.    ‏از قرار دادن مواد شوینده در کمدهای زیر ظرف‌شویی اجتناب نمایید. خطر مسمومیت در کودکان نوپا و ‏کنجکاو از ‏این طریق بسیار بالا است. ‏
7.    ‏چنانچه در منزل كودكي داريد، از قرار دادن خمیردندان، دهان‌شوی و يا ديگر فرآورده‌های آرايشي و ‏بهداشتي و ‏خوشبوکننده در دسترس كودكان خودداري نماييد.‏
8.    ‏از نگهداری محصولات خطرناك مثل ضديخ، شیشه‌پاک‌کن، بنزين، نفت، سموم علف‌کش، سموم حشره‌کش و ‏كودهاي باغباني در کمدهای بدون قفل در پارکینگ و حیاط منزل اجتناب نمایید.‏
9.    ‏تمامي سموم مورداستفاده در منزل را در ظروف با درب غيرقابل دسترسي كودكان نگه‌داری نماييد.‏
10.    ‏ برچسب ظروف سموم و مواد دفع آفات را ابتدا كاملاً مطالعه كنيد و سپس دقيقاً مطابق آن عمل نمایید.‏
11.    ‏مخلوط کردن فرآورده‌های سفیدکننده با ترکیبات جرم بر به دلیل ایجاد گاز سمی خفه‌کننده، مطلقاً ممنوع است.‏
12.    ‏موادي مانند نفت و بنزين را در ظرف اصلي آن‌ها نگه‌داری كنيد و از ريختن اين مواد داخل ظروف ‏مربوط به ‏فرآورده‌های خوراكي و نوشيدني مانند بطری خالی نوشابه جداً پرهيز كنيد.‏
13.    ‏از قرار دادن کیف‌دستی و ساك خريد و همچنين کیسه‌های نايلوني، در دسترس كودكان پرهيز كنيد. ‏اين وسايل ‏ممكن است سبب خفگي كودكان شوند.‏
14.    ‏آسيب ناشي از مسموميت می‌تواند جبران‌ناپذیر باشد. خانواده خود را محافظت كنيد.‏
15.    ‏نزدیک به 90% از مسمومیت‌ها در منازل رخ می‌دهند. خانه خود را نسبت به بروز مسموميت ايمن ‏نماييد. ‏
16.    ‏مسموميت با گاز منو کسید كربن یکی از کشنده‌ترین مسموميت های غيرعمدي در كشور ما است و شيوع آن در ‏فصل سرما بالاتر است.‏
17.    ‏آیا می‌دانید شایع‌ترین علت مراجعه مسمومیت به بیمارستان‌ها در اثر مسمومیت خوراکی با دارو ‏است؟
18.     ‏‏بیشترین مسمومیت‌های ارجاع شده به مراکز اطلاع‌رسانی داروها و سموم کشور و همچنین ‏بیمارستان‌ها، مسمومیت‌های دارویی است.‏
19.    ‏آیا از خطراتی که کودکان در منزل مادربزرگها با آن‌ها روبرو هستند آگاهید؟ منزل بستگان نزدیک را ‏مانند منزل ‏خود به‌منظور پیشگیری از مسمومیت‌ها، ایمن‌سازید.‏
20.    ‏برای پیشگیری از مسمومیت دارویی کودک دلبندتان، از والدین خود بخواهید داروهای مصرفی خود را ‏دور از ‏دسترس کودکان نگهداری نمایند. ‏
21.    ‏در هنگام مراجعه به پزشک و دریافت دارو از داروخانه، والدین سالمند خود را همراهی نمایید تا از صحت ‏نحوه ‏مصرف دارو مطمئن شوید.‏
22.    ‏در دوران سالمندی به دلیل تغییرات ساختار در اندام‌های داخلی مانند کبد، کلیه، میزان مایعات، عضلات و ‏چربی ‏بدن، تغییراتی در جذب و دفع داروها حادث خواهد شد و بی‌اعتنایی به مصرف دقیق داروها می‌تواند منجر به مسمومیت ‏شود.‏
23.    ‏در برخی از سالمندان کاهش قدرت بینایی، شنوایی و فراموشی، می‌تواند منجر به بروز اشتباهاتی در ضمن ‏مصرف داروها و ‏درنتیجه بروز مسمومیت دارویی گردد.‏
24.    ‏پزشکان و داروسازان در برخورد با بیماران سالمند باید از تفهیم نحوه مصرف دارو در ایشان اطمینان ‏حاصل ‏نمایند.‏
25.    ‏بسیاری از سالمندان ناچار به مصرف داروهای متعددی در طول روز می‌باشند. استفاده از جعبه‌های ‏تقسیم داروها ‏می‌تواند کمک شایانی به پیشگیری از مسمومیت و مصرف داروی تکراری در ایشان می‌گردد.‏
26.    ‏ چنانچه والدین سالمند شما مجبور به مصرف دارو می‌باشند، به‌صورت دوره‌ای نحوه مصرف ‏داروهای ایشان را ‏کنترل نمایید تا از بروز مسمومیت دارویی پیشگیری شود.‏
27.    ‏‏‏ سالمندان محترم باید در مراجعه به پزشک، نام داروهای مصرفی خود را به همراه داشته باشند تا از ‏تجویز مجدد ‏داروها و مصرف هم‌زمان آن‌ها و یا بروز تداخلات خطرناک دارویی پیشگیری شود.‏
28.    ‏‏ مصرف خودسرانه داروها در سالمندان نسبت به دیگر افراد جامعه خطرناک‌تر است.‏

پیام‌های اختصاصی مربوط به "پيشگيري از مسموميت با سم فسفید آلومینیوم (قرص برنج)"

1.    آيا می‌دانید در كشور ما مسموميت با سموم كشاورزي يكي از علل مهم ايجاد مسمومیت‌ها است؟
2.    از سموم صنعتی و کشاورزی در محیط منزل استفاده ننمایید. این سموم سلامت خانواده را به خطر خواهد انداخت.
3.    سم فسفید آلومینیوم (قرص برنج) یک کالای قاچاق است؛ بنابراین عرضه آن توسط فروشنده‌های سم و عطاری‌ها ممنوع و دارای مجازات است.
4.    از نگهداری محصولات خطرناك مانند سم قرص برنج در منزل، آشپزخانه و کمد اجتناب نمایید گاز حاصل از آن می تواند کشنده باشد.
5.    برای پیشگیری از آفت‌زدگی غلات و حبوبات در منزل، بجای استفاده از قرص برنج که بسیار سمی و کشنده است، از سیر و نمک که کاملاً بی‌خطر است استفاده نمایید.
6.    تنفس گاز متصاعد شده از قرص برنج می‌تواند منجر به مرگ شود.
7.    بر اساس گزارش‌های واصله، سه نفر از اعضای یک خانواده (مادر و دو کودک) در اثر استنشاق تدریجی گاز حاصل از قرص برنج داخل کیسه‌های برنجی که در گوشه اتاق نگهداری می‌کردند، فوت نموده‌اند.
8.    قرص برنج داخل کیسه های نخود که در یک منزل نگهداری می شد، منجر به مرگ دو فرزند یک خانواده شده است.
9.    قرص برنج کالایی قاچاق است و خرید، توزیع و ارائه آن توسط هر فردی خصوصا عطاری‌ها و سم فروشی‌ها ممنوع می باشد.
10.    در صورت مسمومیت اتفاقی یا تعمدی با قرص برنج، مصدوم باید بدون اتلاف وقت به بیمارستان منتقل شود.
11.    به‌رغم حذف سم قرص برنج از فهرست رسمی سموم مجاز کشور و ممنوعیت عرضه قرص برنج در عطاری‌ها و سم  فروشی‌ها، این سم توسط قاچاقچیان به کشور وارد می‌شود.  
12.    هم‌وطن گرامی از خرید قرص برنج قاچاق و نگهداری و مصرف آن در منزل که باعث به خطر انداختن جان‌عزیزانتان خواهد شد خودداری کنید.

پیشگیری از مسمومیت ناشی از داروها

1-    با مصرف خودسرانه داروها بدون تجويز پزشك، سلامت خود را به خطر نيندازيد.
2-    مقادير بالاي برخي از داروهاي به‌ظاهر کم‌خطر، می‌توانند براي فرد  خصوصاً کودکان و افراد مسن كشنده باشد.
3-     شایع‌ترین علت بروز مسموميت در جهان، مصرف داروها بيش از مقادير درماني است.
4-    هفتاد درصد از مسمومیت‌های ارجاع شده به مراکز اطلاع‌رسانی داروها و سموم کشور، مسمومیت‌های دارویی است.
5-     دهان، شایع‌ترین راه ورود سموم به بدن است.
6-     داروها را دور از ديد و دسترس كودكان و در ارتفاع بالا و در كمد مجهز به قفل نگه‌داری نماييد.
7-    در هنگام بيماري كودكتان مراقب باشيد تا دوز تكراري دارو به وي ندهيد.
8-    برای کاهش تب در کودکان، داروی استامینوفن را بر اساس وزن و سن کودک و با مشورت پزشک و داروساز به کودک بدهید. مقادیر بیش‌ازحد درمانی استامینوفن می‌تواند ایجاد مسمومیت نماید.
9-     داروهاي مصرفي افراد خانواده را دور از دسترس كودكان نگهداريد.
10-     از قرار دادن دارو در کیف‌دستی پرهيز كنيد تا مانع خورده شدن دارو توسط كودكان شود.
11-     داروهاي خود را در مقابل چشم كودكان مصرف نکنید، چراکه كودكان از رفتار بزرگسالان تقليد می‌کنند و ممكن است دور از چشم والدين داروها را به دهان ببرند.
12-     اگر به كودك خود دارو می‌دهید به او تفهيم كنيد كه اين دارو است و از كلماتي مثل آب‌نبات، شكلات و يا خوراكي استفاده نكنيد.
13-     بهتر است داروهای بیمار افسرده و یا بیمارانی که تعادل رفتاری ندارند و یا افرادی که سابقه اقدام به خودکشی دارند را دور از دسترس ایشان قرار دهید و مراقبت دقیقی در خصوص میزان داروی مصرفی ایشان به عمل‌آورید.
14-     بر مصرف داروی افراد مسن خانواده نظارت داشته باشید چراکه ایشان به دلایل زیر ممکن است داروی خود را به‌اشتباه یا به‌طور تکراری مصرف نمایند: تشابه ظاهری شکل داروها، ابتلا به فراموشی، عدم اطلاع از نام داروها، بی‌سوادی یا کم‌سوادی و یا خوانا نبودن مقادیر مصرفی دارو مندرج روی جعبه دارویی.
15-     بهترین کار برای پیشگیری از خوردن دوز تکراری دارو، یادداشت کردن دفعات مصرف دارو و یا قرار دادن قرص‌ها در داخل جعبه‌های مخصوص تقسیم‌بندی شده (برحسب صبح، ظهر و شب) است.
16-     مصرف مقادیر بالای بسیاری از داروها در اقدام به خودکشی، ممکن است در ابتدا علامت و نشانه خاصی نداشته باشد ولی وضعیت فرد مسموم به‌طور ناگهانی وخیم خواهد شد.
17-    بروز مسمومیت توسط برخی از داروها هرچند ممکن است منجر به مرگ نگردد ولی مقادیر بالای این داروها می‌توانند منجر به صدمات دائمی کبد و کلیه فرد مسموم شود.
18-     داروها را مطابق با توصیه پزشک یا داروساز و نه بیشتر از آن مصرف نمایید چراکه با مصرف چند برابر مقادیر درمانی داروها به‌طور خودسرانه، نه‌تنها روند درمان شما سریع‌تر نمی‌شود بلکه دچار عوارض سوء و یا مسمومیت با داروها خواهید شد.
19-    مصرف بیش از مقادیر توصیه‌شده داروهای مسکن سبب تخریب کبد و کلیه‌ها خواهد شد.
20-     مصرف خودسرانه داروی استامینوفن جهت درمان درد و تب بیش از مقادیر درمانی، منجر به صدمات کبدی خواهد شد.  
21-    داروها خصوصا داروهای خوش‌طعم مخصوص کودکان را از دسترس ایشان دورنگه دارید. ممکن است با استفاده از غفلت شما، کودک اقدام به مصرف دارو نماید.
22-     در برخورد با فرد مسموم غیر هوشیاری که در کنارش بسته‌های داروی خورده شده وجود دارد، ضمن حفظ خونسردی خود و عدم القاء استفراغ در این فرد، بسته‌های دارویی را همراه بیمار به بیمارستان ببرید.
23-     در مسمومیت‌های تعمدی با دارو، بهتر است در صورت هوشیاری فرد مسموم، نام دارو یا داروهای مصرفی و تعداد هر یک از آن‌ها را از وی بپرسید و به کادر درمانی اطلاع دهید.
24-     در اغلب مسمومیت‌های اتفاقی و یا تعمدی با داروها، برای اطلاع از نحوه انجام اقدامات اولیه، هرچه سریع‌تر با شماره تلفن مرکز اطلاع‌رسانی داروها و سموم190 داخلی داخلی3 -کد2  و یا اورژانس 115 تماس بگیرید.
25-    آیا می‌دانید شایع‌ترین علت مسمومیت در کشور ما بروز مسمومیت‌های دارویی است.
26-     چنانچه در خانه کودک زیر 5 سال دارید، حتماً داروها را در کمدهای بالاتر و مجهز به قفل قرار دهید.
27-      کودکان کنجکاوند و ممکن است زمانی که افراد سالمند فامیل در حال مصرف داروهای خود می‌باشند، کودکان اقدام به چشیدن و یا بلعیدن دارو بنمایند.
28-    برای پیشگیری از مسمومیت دارویی کودک دلبندتان، از والدین خود بخواهید داروهای مصرفی خود را دور از دسترس کودکان نگهداری نمایند.
29-     متأسفانه سالانه تعدادی از کودکان کشورمان به دلیل مصرف ناخواسته شربت متادون که در شیشه داروهای دیگری نگهداری می‌شده است به کام مرگ می‌روند.
30-    در آمار به‌دست‌آمده از مراکز اطلاع‌رسانی داروها و سموم کشور، کماکان درصد بالایی از مسمومیت‌ها یعنی در حدود 50 تا 60 درصد از کل مسمومیت‌های ثبت‌شده در این مراکز به مسمومیت دارویی تعلق دارد.
31-    اغلب مسمومیت های دارویی مراجعه شده به بیمارستانها در اثر داروهای بیماریهای اعصاب و روان مانند داروهای آرامبخش و ضد افسردگی بروز می کند.

 پيشگيري از بروز مسمومیت‌ها در کودکان

1.    كودكان زير 5 سال، پرخطرترین گروه سني ازنظر بروز مسموميت هستند.
2.    در سال 1400 در حدود 17 درصد از مسمومیت های مراجعه شده به بیمارستان ها در کودکان بوده است.
3.     كودكان خردسال ممكن است هر چيزي را به دهان ببرند. اين عمل بخشي از آموزش و درك اين گروه سني از محيط اطرافشان است و اين عمل زمینه‌ساز بروز مسموميت است.
4.     در هنگام بيماري كودكتان مراقب باشيد تا دوز تكراري دارو به وي ندهيد.
5.     کیف‌دستی، ساك خريد و کیسه‌های نايلوني را دور از دسترس كودكان قرار دهيد. ممكن است داخل آن‌ها وسايلي باشد كه توسط كودك بلعيده شود و يا كودك ضمن بازي آن‌ها را روي سرخود كشيده و سبب خفگي وي شود.
6.     چنانچه دارای کودک هستید، از نگهداری گياهان و گل‌های آپارتماني مانند خرزهره و ديفن باخيا در منزل خودداری نمایید.
7.    گل‌ها و گياهان آپارتماني را دور از دسترس كودكان قرار دهيد و هنگام بازي كودكان در فضاي باز مراقب آن‌ها باشيد تا توسط گل‌ها و گياهان سمي، مسموم نشوند.
8.    ضمن اطمینان از غیر سمی بودن گیاهانی که در منزل نگهداری می نایید، نام گياهان خانگي را به خاطر بسپاريد و آن را روي برچسبي كنار آن‌ها بنويسيد.
9.    بسياري از گياهان و گل‌های آپارتماني مانند خرزهره و ديفن باخيا، سمي هستند و تماس پوست با آن‌ها و يا به دهان بردن آن‌ها منجر به مسموميت و سوختگی مخاط می‌شود.
10.    مواد شيميايي، شوينده و سفیدکننده را در منزل در كمدهاي داراي قفل و دور از ديد و دسترس كودكان قرار دهيد.
11.     درب كمدهايي كه در آن مواد شيميايي خطرناك را نگه می‌دارید با قفل يا طناب محكم نمایید.
12.     داروهاي مصرفي افراد خانواده را دور از دسترس كودكان نگهداريد.
13.    در هنگام بروز مسائل و مشكلات خانوادگي، بيشتر مراقب كودكان باشيد. در اين شرايط كودكان در برابر حوادث و مسموميت اتفاقي آسیب‌پذیرترند.
14.    هميشه پس از استفاده از مواد شيميايي سريعاً درب آن را ببنديد، ولي بدانيد هيچ ظرف دربسته‌ای از دسترسي كودكان در امان نيست.
15.    هیچ‌گاه الكل و ضد يخ را در دسترس كودكان قرار ندهيد.
16.     درصورتی‌که كودك شما ماده‌ای غیرخوراکی را بلعيد، با مركز اورژانس 115 و يا مركز كنترل مسمومیت‌ها با شماره تلفن 190 داخلی داخلی3 -کد2  تماس بگيريد.
17.    بلع باطري کوچک ساعت (باتری مینیاتوری) در كودك می‌تواند با عوارض جدي همراه باشد. در اين موارد كودك را سریعاً به يك مركز درماني منتقل كنيد.
18.    از دسترسی کودکان به اسباب‌بازی‌های دارای باتری، خصوصاً باتری‌های دیسکی و مینیاتوری جلوگیری نمایید.
19.     شماره تلفن‌های زير را در دسترس و يا در كنار تلفن نصب نمایید: شماره تلفن پزشك كودك، شماره تلفن مركز اطلاع رسانی داروها و سموم 190، شماره تلفن اورژانس: 115.
20.     محصولات شيميايي و شوينده، نفت و بنزين را هميشه در ظرف اصلي آن نگهداري كنيد. هیچ‌گاه اين فرآورده‌ها را در ظرف مواد خوراكي (مانند بطري نوشابه) نگه‌داری نكنيد. اين عمل سبب خورده شدن اتفاقي اين مواد توسط كودكان می‌شود.
21.    متأسفانه نگهداری شربت متادون (جهت ترک اعتیاد) در ظرف خالی نوشابه و شیشه خالی دارو، منجر به مسمومیت ناخواسته و مرگ ده‌ها کودک شده است.
22.    از نگهداری شربت متادون در داخل یخچال و در کنار بقیه نوشیدنی‌ها خودداری نمایید.
23.    شربت متادون جهت درمان ترک اعتیاد، بسیار سمی است. آن را دور از دسترس خانواده و در کمد قفل‌دار نگهداری نمایید.
24.     به كودكان بياموزيد هیچ‌چیزی ننوشند و يا نخورند مگر اينكه با اجازه بزرگسالان باشد.
25.     داروهاي خود را در مقابل چشم كودكان نخوريد، چراکه كودكان از رفتار بزرگ‌سالان تقليد می‌کنند و ممكن است دور از چشم والدين داروها را به دهان ببرند.
26.     زمانی که شما در منزل نيستيد و كوك را به فرد ديگري می‌سپارید، كودكان در معرض بيشترين خطر مسموميت قرار دارند.
27.     اگر به كودك خود دارو می‌دهید به او تفهيم كنيد كه اين دارو است و از كلماتي مثل آب‌نبات، شكلات و يا خوراكي استفاده نكنيد.
28.     در هنگام استفاده از محصولات شيميايي و پاک‌کننده چنانچه مجبور شديد به زنگ درب ورودي و يا تلفن جواب دهيد، قبل از هر چیز درب ظرف را ببندید و هرگز از كودك خود چشم برنداريد.
29.     عمده‌ترین موارد مسموميت در كودكان در اثر خوردن داروها، مواد شيميايي و محصولات خانگي مانند مواد آرايشي بهداشتي، فرآورده‌های شوينده، سفيدكننده ولوله بازکن، لاك پاک‌کن (استون) و گياهان سمي بوده است.
30.    مسموميت اتفاقي در اثر بلع نفت در كودكان بسيار خطرناك است. در صورت بلع نفت توسط كودك هر چه سریع‌تر او را نزدیک‌ترین مركز درماني منتقل نماييد.
31.    اگر کودکی نفت را ببلعد کشنده نیست ولی اگر کودک وادار به استفراغ شود این امر می‌تواند منجر به مرگ وی شود.
32.    کودکان کنجکاوند و ممکن است زمانی که افراد سالمند فامیل در حال مصرف داروهای خود می‌باشند، کودکان اقدام به چشیدن و یا بلعیدن دارو بنمایند.
33.    برای پیشگیری از مسمومیت دارویی کودک دلبندتان، از والدین خود بخواهید داروهای مصرفی خود را دور از دسترس کودکان نگهداری نمایند.
34.    کودکان به دلیل روند رشدشان اغلب دست و اجسام اطراف خود را به دهان می‌برند. این کار سبب ورود مقادیری از سرب محیط به بدنشان می‌شود.
35.    کودکان 4 تا 5 برابر بیشتر از بزرگ‌سالان، سرب محیط را جذب می‌کنند.   
36.    کودکان زیر 5 سال و زنان باردار دو گروه اصلی در معرض خطر در اثر تماس با سرب هستند.
37.     اصلی‌ترین عارضه‌ی سرب در تکامل سیستم عصبی کودکان  و بهره هوشی کودک بروز می‌نماید.

پیشگیری از مسمومیت ناشی از گازها و منوکسیدکربن

1.    با شروع فصل سرما باید قبل از راه اندازی مجدد وسایل گرمایشی گازسوز و نفتی منزل، آنها را از نظر اتصالات و دودکش کنترل کنیم.
2.    در هنگام استفاده از بخاری‌های نفتي و گازي، جهت پيشگيري از مسموميت با گاز منو کسید كربن، اطمينان از نصب صحيح و كاركرد مناسب دودکش‌ها الزامي است.
3.    علائم تماس طولاني با منوکسیدكربن، سردرد، گيجي، ضربان شدید شقیقه‌ها، وزوز گوش و خواب‌آلودگی است. در ادامه تماس، فرد مسموم دچار تهوع، استفراغ و تپش قلب می‌شود.
4.    تماس با مقادير بالاي منوکسیدكربن در مدت طولانی می‌تواند سبب تهوع، استفراغ، تپش قلب، كاهش هوشياري، آسیب دائمی عصبی، کما و مرگ شود.
5.    علائم مسمومیت با منوکسیدکربن در کودکان تهوع، استفراغ و اسهال است که با مقادیر پایین‌تری از منوکسیدکربن بروز می‌نماید.
6.    سرد بودن لوله دودکش بخاری، دلیل بر خارج نشدن دود و گاز سمی است.
7.    استفاده از آب‌گرم‌کن نفتی یا گازی و یا دستگاه پکیج در داخل محیط حمام و یا محیط‌های کوچک دربسته منجر به سوخت ناقص و مسمومیت با گاز خواهد شد.
8.    منو کسید كربن گازي بی‌رنگ، بی‌بو و بدون طعم و غير محرك است كه در اثر سوختن ناقص سوخت‌های فسيلي مانند نفت، گاز، بنزين، گازوئيل، دود اگزوز اتومبیل و ذغال چوب حاصل می‌شود.
9.     مسموميت با منوکسیدكربن يكي از مرگبارترين انواع مسمومیت‌ها است. براي پيشگيري از بروز آن توصیه‌های ايمني در مورداستفاده از وسايل حرارتي را رعايت نماييد.
10.    در هنگام بروز آتش‌سوزی علاوه بر ایجاد گاز منوکسیدکربن، گاز سیانید از سوختن مواد پلاستیکی ایجاد می‌شود که شدیداً سمی است.
11.    در برخي موارد علائم و نشانه‌های مسموميت با گاز منوکسیدكربن به‌صورت اختلالات گوارشي مانند تهوع و استفراغ در فرد ظاهر می‌شوند
12.    تماس طولانی‌مدت با گاز منو کسید كربن به‌ویژه در كودكان، می‌تواند با بروز اختلالات رفتاري و كاهش حافظه و ضريب هوشي همراه باشد.
13.    آيا می‌دانید در دود سيگار مقاديري از گاز منوکسیدكربن موجود است و اين گاز می‌تواند در اثر مصرف طولانی‌مدت سيگار سبب بروز مسموميت مزمن در افراد سيگاري گردد؟
14.    آيا می‌دانید مواردي از مسمومیت‌های كشنده با منوکسیدكربن در رانندگاني گزارش‌شده است كه براي گرم كردن خودروي خود در فصول سرد سال از گاز پیک‌نیکی استفاده نموده‌اند.
15.    استفاده از بخاری‌های بدون دودكش تنها در محیط‌هایی كه داراي تهويه و جريان مناسب هوا می‌باشند مجاز است. از بكار بردن اين وسايل در محیط‌های بسته و فاقد جريان هوا خودداري نماييد.
16.    آيا می‌دانید حضور در گاراژهای دربسته كه در آن اتومبيل با موتور روشن وجود دارد خطر بروز مسموميت با منوکسیدكربن را به همراه دارد؟
17.    اولین اقدام در برخورد با فردی که با گاز منوکسیدکربن مسموم شده است، انتقال مصدوم به هوای آزاد است.
18.    در صورت قطع تنفس بیمار مسموم با منوکسیدکربن و گازهای دیگر، باید احیای قلبی عروقی را آغاز نمایید.
19.    از خوابیدن در داخل اتومبیل روشن درحالی‌که کولر و یا بخاری آن روشن است خودداری نمایید.
20.    به نقل از سازمان پزشکی قانونی کشور،  926 نفر از هموطنانمان در سال 1399 و 184  نفر در شش ماه نخست سال 1400، در اثر مسمومیت با منوکسید کربن جان باخته اند.

پيشگيري از مسمومیت‌های ناشي از مواد غذايي و گياهان سمي

1.    باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها، مواد افزودني غیرمجاز، فلزات سنگين، باقيمانده سموم نباتي از عوامل مهم ايجاد مسمومیت‌های غذايي محسوب می‌شوند.
2.    مسموميت با مواد غذایی می‌تواند در اثر آلودگي غذا در جريان توليد فرآورده‌های غذايي، تهيه و نگهداري آن‌ها ايجاد شود.
3.    از مصرف كنسروهايي كه در قوطي آن‌ها آثار نشت، برآمدگي و فرورفتگی و زنگ‌زدگی مشاهده می‌شود خودداري كنيد.
4.    آيا می‌دانید نوعي از مسموميت غذايي موسوم به " بوتولیسم " از کشنده‌ترین انواع مسمومیت‌ها به شمار می‌رود؟
5.    بوتولیسم در اثر مصرف مواد غذايي مانند سوسيس، كالباس، كنسرو ماهي، كنسرو ذرت، كنسرو لوبيا، كشك خام و عسل طبيعي كه در شرايط نامناسب و غیربهداشتی تهيه و نگهداري شده‌اند ايجاد می‌شود.
6.    علائم و نشانه‌های بوتو لیسم به‌صورت تأخیری (12 تا 24 ساعت بعد از مصرف غذاي آلوده به باكتري) و به‌صورت تاري ديد، دوبيني، افتادگي پلك، عدم توانايي حركتي، سختي در بلع، اختلال تكلم و يبوست ظاهر می‌شود.
7.    آيا می‌دانید اسهال يكي از علائم در بسياري از مسمومیت‌های غذايي است؟
8.    مسموميت با گياهان سمی يكي از شایع‌ترین علل بروز مسمومیت‌های اتفاقي در كودكان در جهان به شمار می‌آید.
9.    مصرف يك گياه توسط حيوانات اهلي و وحشي، دليلي بر غيرسمي بودن آن براي انسان نيست.
10.    برخي از گياهان تزئيني موجود در آپارتمان ها و باغچه‌ها می‌توانند سبب بروز مسموميت در انسان شوند.
11.    در صورت بلعيدن قسمت‌های مختلف يك گياه مانند ميوه، دانه و برگ آن توسط كودكان حتماً با مركز اطلاع‌رسانی داروها و سموم با شماره 190 داخلی داخلی3 -کد2  تماس حاصل نماييد.
12.    سعي كنيد نام گياهان موجود در محيط كار وزندگی خود را بدانيد تا در موارد بروز مسموميت به گروه پزشكي اطلاع دهيد.
13.    مسموميت با گياهاني مانند خرزهره، ديفن باخیا، گل انگشتانه، آزالیا، شوکران و كرچك می‌تواند كشنده باشد. در صورت وقوع  مسموميت با اين گياهان  بيمار را در اسرع وقت به نزدیک‌ترین مركز درماني منتقل كنيد.
14.    مسموميت با قارچ‌های سمي بسیار خطرناک است. از مصرف قارچ‌هایی كه نوع آن‌ها را نمی‌شناسید جداً خودداري كنيد.
15.    آيا می‌دانید برخي از قارچ‌های سمي در صورت مصرف خوراكي می‌توانند باعث نارسايي حاد كبدي و مرگ شوند؟
16.    آيا می‌دانید تشخيص قارچ‌های سمي از انواع غير سمي از روي شكل ظاهري آن‌ها كاري دشوار بوده و نياز به تجربه و تبحر دارد؟
17.     در منزل خود از نگهداری گیاهان تزئینی که دارای میوه‌ها و ظاهر جذاب برای کودکان می‌باشند خودداری نمایید.
18.     کنجکاوی ذاتی کودکان زیر 5 سال و وجود جذابیت در شکل و رنگ بخشهاای مختلف یک گیاه سمی منجر به بلعیده شدن آن توسط کودک می‌شود.
19.    شیره سمی برخی از گیاهان سمی آپارتمانی مانند دین باخیا و کالادیوم در صورت خورده شدن می‌تواند سبب تورم، خارش و سوزش مخاط دهان و خفگی و یا آسیب گوارشی فرد مسموم شود.
20.    برخی از داروهای گیاهی در صورت مصرف بیش‌ازحد یا نابجا می‌توانند مسمومیت‌های منجر به مرگ ایجاد نمایند.
21.    بخور اکالیپتوس درصورتی‌که به‌اشتباه خورده شود، حتی در مقادیر کم (یک قاشق) می‌تواند کشنده باشد. از القای استفراغ در مسمومیت با این فرآورده خودداری نموده  و مصدوم را سریعاً به بیمارستان منتقل نمایید.
22.     از میان نزدیک به 1550 مورد مسمومیت ناشی از قارچها و گیاهان سمی که در نیمه نخست 1400 به بیمارستانها مراجعه نموده اند، 52 درصد در اثر قارچ سمی و 48 درصد در اثر گیاه سمی بوده است.

پيشگيري از بروز مسموميت با سموم دفع آفات و  مواد شيميايي و شوينده خانگي

1.    در هنگام استفاده از فرآورده‌های شيميايي و سموم مختلف اعم از سموم خانگی یا صنعتی، حتماً در نور كافي برچسب روي بسته‌بندی را مطالعه نموده سپس مصرف نمایید.
2.     در هنگام استفاده از مواد شيميايي و فرآورده‌های شوينده و پاک‌کننده پنجره‌ها را بازکنید تا هوا به‌خوبی در محيط جريان داشته باشد.
3.     از اختلاط مواد شيميايي مانند جوهر نمك و جرم بر با  فرآورده‌های سفیدکننده مانند وایتکس جداً خودداري كنيد. بخارات و گازهاي ناشي از اين اختلال بسيار سمي و خفه‌کننده است.
4.    هنگام استفاده از مواد سفیدکننده و یا جرم بر در سرویس‌های بهداشتی، درب و پنجره را باز گذاشته و هواکش را روشن نمایید.  
5.     پس از مصرف مواد شوينده، سفیدکننده، جرم بر و لوله‌بازکن در محیط‌های دربسته و كوچك مانند دستشويي و حمام به‌هیچ‌عنوان در این مکان‌ها توقف نكنيد چراکه گازهاي تولیدشده در فضای کوچک، خفه‌کننده و سمي است.
6.     ضمن استفاده از مواد شيميايي حتماً از وسايل محافظت‌کننده مانند دستكش بلند، كفش نفوذناپذیر، لباس آستین‌بلند، شلوار بلند و جوراب استفاده نمایید.
7.       برچسب روي ظروف سموم دفع آفات و بروشور آن را ابتدا كاملاً مطالعه كنيد و سپس جهت استفاده دقيقاً مطابق دستور عمل نمایید.
8.     هرگز سموم دفع آفات را در ظروف مشابه مواد خوراكي و آشاميدني (مانند بطري نوشابه) نگهداري نكنيد.
9.     استفاده بی‌رویه از سموم دفع آفات نه‌تنها باعث بروز مقاومت در آفات می‌شود بلكه می‌تواند از طريق ايجاد باقيمانده در محصولات و آلودگي محیط‌زیست براي انسان مضر محسوب گردد.
10.     آيا می‌دانید در كشور ما مسموميت تعمدی با سموم كشاورزي يكي از علل مهم ايجاد مسمومیت‌ها است؟
11.    در هنگام سم‌پاشی مزارع، باغات و باغچه‌ها حتماٌ از ماسك، دستكش و لباس مناسب استفاده نماييد.
12.     از بكار بردن مقادير بیش‌از حد توصیه‌شده سموم براي مقاصد كشاورزي خودداري كنيد.
13.     در صورت تماس سموم دفع آفات با پوست، ناحيه آلوده را با مقادير فراوان آب و صابون شستشو دهيد.
14.     هرگونه مصرف خوراكي با سموم دفع آفات را جدي بگيريد و بيمار را براي درمان در اسرع وقت به نزدیک‌ترین مركز درماني منتقل كنيد.
15.       آيا می‌دانید علائم و نشانه‌های مسموميت با برخي از سموم موش كش می‌تواند به‌صورت تأخیری ( 24 تا 48 ساعت بعد از مصرف) ظاهر شوند؟
16.     علائم و نشانه‌های مسموميت با گروه مهمي از حشره‌کش‌ها (موسوم به تركيبات ارگانوفسفره) با تهوع، استفراغ، دردهاي شكمي، اسهال، اشك ريزش، آبريزش از بيني، تعريق، تنگي نفس، افت فشارخون، تنگي مردمك چشم، اختلالات قلبي و عصبي همراه است.
17.    در صورت تماس پوست و يا چشم با مواد اسيدي و يا قليايي پوست و چشم را با مقادير فراوان آب شستشو داده و مصدوم را به مركز درماني منتقل كنيد.
18.    در صورت تماس پوست و يا چشم با مواد اسيدي و يا قليايي هرگز از مواد قليايي و يا اسيدي جهت خنثی‌سازی استفاده نكنيد.
19.    در صورت بلع مواد با خاصيت خورندگی مانند اسيدها و قلياها، هرگز بيمار را وادار به استفراغ نكنيد. اين كار می‌تواند سبب وخيم شدن وضع بيمار گردد.
20.    آیا می‌دانید سم حشره‌کش فسفید آلومینیوم بانام "قرص برنج " قاچاق محسوب می‌شود و خریدو فروش آن ممنوع است.
21.    در منازل قدیمی، لوله‌های آب سربی و رنگ مورداستفاده در چارچوب و دیوار که حاوی سرب است می‌تواند منجر به مسمومیت با سرب شود.
22.    مسمومیت با سرب در کودکان می‌تواند منجر به بروز اختلالات رفتاری، کندذهنی، اختلال در یادگیری، اختلال در رشد و منجر به بروز تشنج  شود.
23.    مسمومیت با سرب می‌تواند از طریق تنفس و یا خوردن ذرات معلق سرب موجود در هوا، خاک و یا آب صورت گیرد.
24.    شستشوی مرتب دست‌ها در کودکان مانع تماس آلودگی سرب محیط با دهان آن‌ها می‌شود.
25.    از دسترسی کودکان به اسباب‌بازی‌های پلاستیکی بازیافت شده و یا اسباب‌بازی‌های رنگ‌آمیزی شده‌ای که دارای ورقه‌های پوسته‌پوسته رنگ می‌باشند خودداری نمایید.
26.    ازآنجاکه کودکان نوپا همه‌چیز را به دهان می‌برند اگر تخت و گهواره رنگ‌آمیزی شده‌ای دارند، از تماس این وسایل با دهان کودک  جلوگیری نمایید.
27.    اگر به‌واسطه شغل خود با مشتقات سرب در تماس هستید، برای جلوگیری از انتقال آلودگی، قبل از ورود به منزل لباس کار خود را تعویض کنید.
28.    برخی از لوازم‌آرایش خصوصاً غیراستاندارد و حتی سرمه، حاوی مقادیر بالای سرب می‌باشند. از مصرف آن‌ها خودداری کنید.
29.    سرب موجود در خون افراد شهرنشین بسیار بیشتر از روستائیان است.
30.    مصرف غذاهای چرب سبب افزایش سرعت جذب سرب توسط بدن انسان می‌گردد.
31.    هوای محیط نزدیک به بزرگراه‌ها، خاک و محیط اطراف مناطق صنعتی مانند کارخانه‌های باتری‌سازی، رنگ‌سازی چند برابر دیگر نقاط حاوی سرب است.
32.     به‌منظور سنجش سرب در خون افراد شاغل در صنعت که با سرب تماس دارند، آزمایش خون باید به‌طور مرتب انجام شود.
33.     برای پیشگیری از عوارض ناشی از تماس با سرب باید جامعه از خطرات این فلز سمی آگاه شود.

پيشگيري از مسموميت ناشي از گزیدگی‌ها

1.    علائم گزيدگي با افعي درد تيز و سوزاننده در محل گزش است كه در عرض 1 تا 5 دقيقه بعد از گزش ظاهر می‌شود.
2.     تورم در محل گزيدگي مار افعی نيم تا 4 ساعت بعد از گزش بروز می‌نماید كه ممكن است در عرض 24-12 ساعت افزايش يابد و كل اندام مبتلا را درگير نمايد.
3.    در طي 36-24 ساعت پس از گزيدگي افعي، ممكن است تاول‌های كوچك در محل ايجاد شوند.
4.    از علائم گزش مار افعی تهوع و استفراغ، بی‌حسی در اطراف دهان، صورت و پوست سر و گزگز نوك انگشتان، تب و لرز، تعريق، ضعف و بی‌حالی و سرگيجه است.
5.    يكي از مشخص‌ترین و مهم‌ترین علائم و نشانه‌های گزيدگي با افعی‌ها، اختلالات انعقادي خون بوده و به‌صورت خونريزي از بيني، وجود خون در خلط، خون در ادرار، خون در مدفوع، خونريزي در شكم و داخل چشم و مغز مشاهده می‌شود.
6.    اختلال در عملكرد كليه، كاهش سطح هوشياري و شوك قلبي- عروقي از علائم گزش مار افعی است.
7.    علائم گزيدگي با مار كبري و مار مرجان افتادگي پلک‌ها، خواب‌آلودگی، ضعف عضلاني، فلج، اختلال تكلم و تنفس، آبريزش از دهان، استفراغ و تهوع است.
8.    علائم گزيدگي با مار آبي (دريايي) درد عضلاني و تغيير رنگ ادرار به رنگ قهوه‌ای يا سياه است.
9.    در هنگام مارگزیدگی قبل از انتقال مصدوم به مرکز درمانی باید بيمار را آرام كنيد و از حركات بیش‌ازحد او جلوگيري نمایيد.
10.     مصدوم مارگزیده را بايد از محل حادثه (جهت جلوگيري از حمله مجدد مار) دور كرد.
11.     عضو محل گزيدگي مار را بايد بی‌حرکت و هم‌سطح يا كمي پایین‌تر از سطح قلب نگه داشت.
12.     بستن يك نوار محكم و پهن، چند انگشت بالاتر از محل مارگزيدگي به‌ویژه اگر محل گزيدگي در دست‌ها يا پاها باشد، ضروری است.
13.    بستن نوار بالاتر از محل مارگزیدگی نبايد آن‌قدر سفت باشد كه جريان خون اندام را مختل كند. اگر ورم باعث سفت شدن نوار شد، آن را بازکنید و از محلي بالاتر ببنديد. هر 10 تا 15 دقيقه، به مدت 1 دقيقه نوار را بازکرده و دوباره ببنديد. اين كار بايد تا زمان آماده شدن پادزهر ادامه يابد.
14.     در مارگزيدگي بايد از سرد كردن عضو با آب سرد يا يخ خودداري كرد.
15.     هر چه سریع‌تر فرد مارگزیده را به اورژانس بيمارستان منتقل كنيد و زمان را با تلاش براي كشتن و يا گرفتن مار از دست ندهيد.
16.     در مارگزیدگی علائم واکنش‌های حساسيتي شديد مانند عطسه، مشكل در تنفس يا تورم سريع و شديد، درد شكم، تهوع، سرگيجه، درد قفسه سينه، خرخر صدا و کبودشدن رنگ لب‌ها ازجمله مواردي هستند كه سريعاً بايد به اورژانس مراجعه شود.
17.     مارگزیدگی در كودكان، بيماران قلبي، ديابتي، افراد مسن و معلولين حركتي و بيماران مبتلابه آلرژي بسیار خطرناک‌تر است.
18.    گزش متعدد مار در ناحيه سر و گردن خطرناک‌تر است.
19.    گزش عقرب می‌تواند منجر به بروز درد شديد در ناحيه گزش شود اما علائم تهديدكننده حيات و حوادث منجر به مرگ به‌ندرت رخ می‌دهد.
20.    فرد عقرب‌گزیده، خصوصاً کودکان را در اسرع وقت به بیمارستان منتقل نمایید.
21.    برخی از عقرب‌های بومی کشور ما در ناحیه خوزستان، کرمان و کاشان بسیار خطرناک‌اند و فرد عقرب‌گزیده برای تزریق سرم ضد زهر باید به بیمارستان منتقل شود.
22.    تورم ناشي از گزش عقرب، عموماً محدود به ناحيه گزش است و احساس بی‌حسی و سوزش در ناحيه گزش براي 4 تا 6 ساعت به وجود می‌آید و معمولاً پس از 24 ساعت بهبود می‌یابد.
23.    زنبور گزيدگي ممكن است در اثر نيش  انواع زنبور مانند زنبورعسل و زنبور سرخ بروز نمايد.
24.    نيش زنبورعسل ماده، به كيسه محتوي زهر متصل است و پس از گزش در زخم باقي می‌ماند و محتويات كيسه زهر به زخم منتقل می‌شود؛ بنابراین برداشتن سريع نيش از روي زخم، جهت جلوگيري از ورود بيشتر سم به زخم ضروري است.
25.    علائم زنبور گزيدگي معمولاً در عرض چند ساعت ناپديد می‌شود.
26.    اگر فرد زنبور گزیده مشكل تنفسي داشت و يا تورم شديد و سريع در محل گزش بروز كرد، بايد به پزشك مراجعه نمايد.
27.    زنبورها و زنبورهاي سرخ به‌طور مكرر نيش می‌زنند و محل گزش آن‌ها به‌سادگی عفوني می‌شود.
28.    چنانچه گزش زنبور در نقاط مختلف و آن‌هم در ناحيه گردن و سر بروز نمايد، جدی‌تر است و می‌تواند تهدیدکننده زندگي باشد.
29.    فرد زنبورگزيده براي چند روز از نظر تشديد درد يا باقي ماندن تورم يا علائم شبيه آنفولانزا و يا تب باید تحت نظر باشد و در صورت بروز اين علائم سريعاً به پزشك مراجعه شود.
30.    برای پیشگیری از بروز گزیدگی‌ها به‌طورکلی از دست زدن به جانوران گزنده خودداري نمایید.
31.    اقدامات اوليه در گزش‌های معمولي زنبور شستشوی محل زنبور گزيدگي با آب و صابون است.
32.    روي محل زنبور گزيدگي كمپرس سرد يا كيسه محتوي يخ قرار دهيد و به‌طور متوالي هر 15 دقيقه یک‌بار كيسه يخ را از روي پوست‌بردارید. از قرار دادن مستقيم يخ روي پوست اجتناب نمایید و از گرم كردن موضع بپرهيزيد.
33.    برای جلوگیری از گزیدگی حشرات در هنگام سفر حشره‌کش، پشه‌بند و یا دیگر وسایل ایمنی را همراه داشته باشید.  
34.    حشره "دراكولا " یا "بند " نه نيش می‌زند و نه گاز می‌گیرد بلكه تركيبات سمي و محركي ترشح می‌کند كه باعث ايجاد زخم در محل عبور خود از روی پوست می‌شود.
35.     سم حشره "دراكولا " یا "بند " باعث ايجاد صدمات بافتي، زخم و تاول می‌شود. علائم به‌صورت قرمزی، بروز تاول و یا جوش‌های كوچك همراه با خارش و در انتها ورقه شدن و پوسته‌پوسته شدن پوست است.
36.     درمان قطعي براي سم حشره دراکولا یا بند وجود ندارد و عارضه بعد از مدتي خودبه‌خود خوب می‌شود.
37.    له شدن حشره دراکولا یا بند روي پوست و يا خاراندن پوست سبب انتشار سم و تشديد زخم‌های روي پوست خواهد شد.
38.      براي تخفيف عارضه پوستی سم حشره دراکولا، می‌توان در ساعات ابتدايي، با آب و صابون معمولي محل عارضه را شستشو داد و با تميز نگه‌داشتن محل عارضه می‌توان از بروز مشكلات ثانويه ازجمله عفونت‌های باكتريايي جلوگيري كرد همچنين هرچه پوست مرطوب‌تر باشد شدت عارضه بيشتر است.
39.    به‌طور تجربي استعمال الكل سفيد بر روي موضع آلوده به سم حشره دراکولا یا بند می‌تواند در كاهش علائم مؤثر باشد.
40.     با رعايت چند نكته ساده مي‌توانيم از خودمان در برابر گزش حشرات محافظت كنيم.
41.    برای پیشگیری از گزش حشرات می‌توان علاوه بر نصب توري به پنجره‌ها، پوشيدن لباس‌هاي محافظت‌كننده و آستین‌بلند در محیط‌های باز غیرشهری، از پشه‌بند و مواد حشره‌کش در شب استفاده نمود.
42.     نگهداري حيوانات خانگي باعث تجمع بيشتر حشرات مي‌شود. بنابراين لازم است نگهداري حيوانات اهلي توأم با رعايت بهداشت باشد.
43.     اگر در محل زندگي درختان زيادي وجود دارد بايد براي پنجره‌هاي خانه از توري استفاده شود و در پارك‌‌ها از آويختن لباس‌ها روي درخت خودداري شود.
44.     در مناطقي كه حشرات زياد وجود دارد، بهتر است روي پوست بدن مخصوصاً بدن كودك از کرم‌های دورکننده حشرات استفاده نمود؛ اما بايد توجه داشت استفاده دائم از اين مواد سبب حساسيت بيشتر می‌شود.
45.     به‌هیچ‌وجه كندوي زنبورعسل را دست‌کاری و زنبورها را تحريك نكنيد.
46.     اگر زنبور در نزديكي خود ديديد به‌جای نابود كردن آن با مگس‌كش، موقتاً آن منطقه را ترك كنيد.
47.     از پوشيدن لباس‌هايي بارنگ روشن و استفاده از عطرهاي تند در مناطقي كه حشرات زيادي دارند، جدا " خودداري كنيد؛ زيرا تمام اين موارد باعث جذب زنبور‌ها مي‌شود.
48.     در محيط‌‌هاي باز، پيراهن آستین‌بلند و شلوار بلند به كودكان بپوشانید.
49.     اگر سابقه واكنش حساسيتي شديد به نيش زنبوردارید، با پزشك خود براي مقابله با آن مشورت كنيد.

پيشگيري از مسمومیت ناشي از سوءمصرف مواد مخدر و محرک

1.    ناخالصی‌های موجود در انواع مواد مخدر، مانند سرب در برخي موارد از خود ماده مخدر مرگبارتر می‌باشند.
2.    مشكلات خانوادگي، طلاق، بيكاري، فقر و بحران‌های روحي از عوامل مستعد کننده فرد به سوءمصرف مواد می‌باشند.
3.    فرآورده‌های تقلبي تمجيزك و نورجيزك، نه‌تنها سبب ترك اعتياد نمی‌شوند بلكه در اغلب آن‌ها مواد سمي و كشنده وجود دارد.
4.    فرآورده‌های مخدر و اعتياد زاي "پان " یا "پراگ "برخلاف ادعاي مطرح‌شده مبني بر خوشبوکنندگی دهان و يا ترك سيگار، سبب بروز اعتياد می‌گردند.
5.    مسموميت با مواد مخدر يكي از مرگبارترين انواع مسمومیت‌ها محسوب می‌گردد.
6.    آيا می‌دانید بر اساس گزارش‌های موجود مصرف حتي يك عدد قرص اكستازي، منجر به مرگ شده است.
7.    سوءمصرف شیشه گرچه ظاهر فرد معتاد را سریعاً دگرگون و قابل‌شناسایی نمی‌کند، ولی اعتیاد  به آن به‌مراتب خطرناک‌تر از مواد مخدر دیگر است.
8.    امتحان كردن مصرف مواد در جمع دوستان و از روي كنجكاوي، آغاز  حركت در مسير بی‌بازگشت اعتياد است.
9.    سکته‌های قلبي و مغزي، تشنج، نارسايي كبد و كليه و تخريب سلول‌های مغزي و عضلاني از عوارض مسموميت با قرص اكستازي و شیشه می‌باشند.
10.    مصرف مواد توهم‌زا مانند حشيش، اكستازي،  LSD و شیشه می‌توانند سبب بروز حوادث مرگبار مانند سقوط از ارتفاع، تصادف، نزاع، ارتکاب به جنایت و خودكشي در فرد مصرف‌کننده شوند.
11.    مصرف انواع داروهاي هورموني باهدف بدن‌سازی در جوانان می‌تواند سبب بروز عوارض وخيمي مانند عقيمي، نارسايي قلبي و كبدي، كوتاهي قد و بزرگ شدن سينه در مردان و پرمويي و خشونت صدا در خانم‌ها گردد.
12.    آيا می‌دانید مصرف هم‌زمان مواد مخدر با برخي از داروهاي خواب‌آور و آرام‌بخش می‌تواند سبب بروز مسمومیت‌هاي شديد و حتي مرگ در فرد مصرف‌کننده گردد؟
13.    مسموميت با مواد مخدر يكي از علل مهم مرگ ناشي از مسمومیت‌هاي شيميايي در بسياري از كشورها است.
14.    قاچاقچیان برای دستیابی به سود بیشتر و برای اضافه شدن وزن مواد، به مواد مخدر مانند تریاک، فلز سرب می‌افزایند که این امر سبب مسمومیت حاد با سرب و مرگ معتادان می‌گردد.
15.    استفاده خودسرانه از فرآورده‌های قاچاق و بدون مجوز جهت بدن‌سازی و پرورش اندام در جوانان، خطر ابتلا به انواع اختلالات جسمي و رواني را براي مصرف‌کننده در بردارد.
16.    در برخی از باشگاه‌های بدن‌سازی و ورزشی داروهای هورمونی دامی به جوانان و نوجوانان عرضه می‌شود. فرزندانمان را از عواقب مصرف این داروها آگاه نماییم.
17.    آيا می‌دانید يكي از عوارض رواني سوءمصرف استروئيدهاي آنابوليك در جوانان، پرخاشگري و بروز رفتارهاي ضداجتماعی است؟
18.    تزريق مواد مخدر از طريق سرنگ‌های آلوده، غير استريل و مشترك با خطر بروز انواع بیماری‌های عفوني خطرناك مانند ايدز و هپاتيت همراه است.
19.    استعمال سيگار در نوجوانان و جوانان، اولين گام در جهت حركت به‌سوی اعتياد و سوءمصرف مواد است.
20.    آيا می‌دانید درمان اعتياد به مواد مخدر، فرآيندي طولاني و زمان‌بر است؟
21.    هرگونه تغييرات رفتاري غیرعادی و ناگهاني مانند گوشه‌گیری، بی‌خوابی، بی‌حوصلگی، پرخاشگري، غيبت از محل كار و تحصيل، بی‌نظمی و نااميدي در فرزندان خود را جدي گرفته و در پي بررسي علت آن باشيد.
22.     افزايش سطح آگاهي در مورد  عوارض ويرانگر اعتياد و آموزش صحيح پيشگيري از بروز سوءمصرف مواد، اساسی‌ترین گام در مبارزه با اين بلاي خانمان‌سوز است.
23.    مصرف نابجاي استروييدهاي آنابوليك در جوانان جهت بدن‌سازی و رقابت‌های ورزشي با خطر بروز عوارض قلبي و عروقي مانند ازدياد فشارخون و نارسايي قلبي همراه است.
24.    آيا می‌دانید موارد متعددي از مرگ‌های ناگهاني در اثر سوءمصرف داروهاي نيروزا در ورزشكاران حرفه‌ای در جهان گزارش‌شده است؟
25.    برخلاف ادعای برخی سودجویان، غرغره کردن و یا نوشیدن الکل منجر به پیشگیری و درمان بیماری کرونا نمی شود.
26.    راه های پیشگیری از مسمومیت با انواع الکل، عدم مصرف خوراکی آن و دور نگه داشتن الکل و حلال های دیگر از دسترس کودکان است.
27.    علائم مسمومیت با الکل، اختلال تعادل، دو بینی، اختلال حافظه، کما، وقفه تنفسی و مرگ می باشد.
28.    الکل موجود در مشروبات الکلی، دهان شویه ها، ژل الکلی آتش زا می توانند ایجاد مسمومیت نمایند.
29.    متانول نوعی الکل است که بسیار سمی بوده و در مشروبات الکلی قاچاق و دست ساز، ضدیخ و برخی از حلال ها وجود دارد.
30.    علامت مسمومیت با متانول در چشمها، شامل ترس از نور، تاری دید، برفکی شدن دید و کوری می باشد.
31.    سردرد، تهوع، استفراغ و اختلال در تعادل اسید-باز بدن فرد مسموم از علائم مسمومیت با متانول است که درصورت عدم درمان منجر به مرگ فرد خواهد شد.
32.    شايعترين علت مسموميت با متانول مصرف مشروبات دست ساز و تقلبی می باشد.. هم چنین الكل صنعتي ممكن است داراي مقادير قابل توجهي متانول باشد.
33.    از آنجا که متانول به عنوان حلّال در محلولهاي چاپ و تكثير، چسبها، رنگ و جلادهنده، به عنوان سوخت چراغ الكلي و حتی به عنوان يك عامل ضديخ در محلولهاي شيشه شوي اتومبيل مورد استفاده قرار مي گيرد، ممکن است مسمومیت با این ماده در محیط خانه رخ دهد.
34.    باتوجه به اين كه در بيشتر اورژانسهاي كشور دسترسي به امكانات آزمايشگاهي براي تعيين سطح سرمي متانول وجود ندارد، شناسایی فرد مسموم از روی تظاهرات بالینی دارای اهمیت است و انجام اقدامات درمانی سریع، چه بسا می تواند منجر به نجات جان فرد مسموم شود.
35.    علايم اولیه مسموميت با متانول معمولاً در عرض 5/0 تا 4 ساعت ايجاد مي شود كه به صورت تهوع، استفراغ، درد شكمي، سردرد، گيجي و خواب آلودگي است. معمولاً بيماران در اين مرحله به پزشك مراجعه نمي كنند.
36.    علائم اصلی مسمومیت با متانول پس از  6 تا 24 ساعت آغاز می شود. ممکن است فرد دچار اختلال بينايي مانند تاري ديد، دید برفکی، تغيير ميدان بينايي، ترس از نور، دوبيني و حتی كوري كامل شود.
37.    بعد از گذشت 24 ساعت، وضعيت باليني فردی که با متانول مسموم شده است،  هر ساعت بدتر مي شود.تشنج و اغما از دیگر علایم مسموميت با متانول است که می تواند منتهی به مرگ شود.
38.     توصیه می شود در صورت مشاهده علائم اولیه در فردیکه به نوعی با الکل و متانول در تماس بوده است، فرد مسموم هرچه سریعتر به مراکز درمانی منتقل و اقدامات درمانی برای رفع سمیت و تثبیت بیمار صورت پذیرد.

ستاد مرکزی اطلاع‌رسانی داروها و سموم
دفتر نظارت و پایش مصرف فرآورده های سلامت
سازمان غذا و دارو
شهریور 1401