گزارش معاون وزیر بهداشت از نتایج بررسی مسمومیت دانش آموزان

معاون درمان وزارت بهداشت و رییس کمیته علمی بررسی مسمومیت های دانش آموزان گفت: بررسی ها نشان داده که عامل مسمومیت تعدادی از دانش آموزان در کشور، از نوع گازهای خطرناک، جنگی، اعصاب و تاول زا نیست بلکه مواد محرک بوده و ممکن است چند نوع ماده باشند. نتایج بررسی نمونه های مثبت از آزمایشها پس از تایید در آزمایشگاه مرجع، اطلاع رسانی می شود.

دکتر سعید کریمی اظهار داشت: با دستور وزیر بهداشت، کمیته ای علمی برای بررسی مسمومیت های اخیر برخی دانش آموزان با مشارکت ۳۰ نفر از بهترین دانشمندان کشور شامل متخصصان ریه، سم شناسی، میکروب شناسی، عفونی، روانپزشک و بهداشت محیط تشکیل و چندین جلسه برگزار شده است. گزارش های استان های مختلف در این کمیته بررسی شده و اعضای کمیته، در استانها حضور میدانی داشته و بیماران را ویزیت کرده اند.
 
وی افزود: بر اساس بررسی های این کمیته، موضوع مسمومیت دانش آموزان، دارای چندین بخش است؛ تعدادی اندکی از دانش آموزان با ماده محرک که عمدتا استنشاقی است، تماس داشته اند و به مراکز درمانی انتقال یافته اند. تعدادی از دانش آموزان، در کنار افرادی بوده اند که با ماده محرک، تماس داشته اند و اضطراب و نگرانی به اینها وارد شده و تعدادی از دانش آموزان نیز صرفا در مدرسه ای که ماده محرک با برخی دانش آموزان تماس داشته، حضور نداشته و مطالب را در اخبار و رسانه ها خوانده و آثار روحی و روانی داشته اند.
 
علائم تحریکی تنفسی از جمله علائم دانش آموزان مسموم شده
 
معاون وزیر بهداشت ادامه داد: دانش آموزانی که مستقیما در تماس با ماده محرک بوده اند، عنوان کرده اند که 10 تا 15 دقیقه پس از استشمام بو (این بو متفاوت است و بوهای مختلفی مطرح شده) دچار علائم تحریکی تنفسی مانند سوزش گلو، سرفه، تنگی نفس، اشک ریزش، دل درد، ضعف، بی حالی و در برخی دانش آموزان، بی حسی اندام ها شده اند که اینها علائم مواد محرک هستند. موادی که می توانند برای انسان آسیب زا باشند شامل چندین دسته از جمله گازهای خطرناک، جنگی، کشنده، اعصاب و تاول زا هستند که مواد محرک تماس یافته با دانش آموزان، اصلا از این نوع گازها نبوده اند.
 
دکتر کریمی با بیان اینکه خوشبختانه تا امروز موردی از فوت در دانش آموزان دچار بدحالی  نداشته ایم، گفت: علائم جسمی جدی و پایدار که منجر به بستری طولانی مدت در بیمارستان باشد را در هیچ یک از دانش آموزان، نداشته ایم. عمده این افراد در کمتر از 6 ساعت پس از مراجعه به مراکز درمانی، درمان و ترخیص شده اند، البته تعداد اندکی از دانش آموزان که بیماری های زمینه ای مانند آسم و سابقه تشنج، داشته اند نیاز به بستری بیشتری داشته اند اما هیچ موردی از فوت ثبت نشده است.
 
وی خاطرنشان کرد: ماده محرک در این موضوع که استنشاقی است، حالت گاز دارد اما ممکن است ماده اصلی، گاز نباشد و می تواند یک ماده جامد به شکل پودر یا خمیر و حتی به شکل مایع باشد که وقتی بر روی بخاری یا شوفاژ ریخته می شود و یا در اثر حرارت و حتی افزایش دمای محیط، این ماده جامد یا مایع  تبخیر شود و بعد، علائم تحریکی را ایجاد کند.
 
معاون درمان وزارت بهداشت ضمن تاکید بر لزوم تقویت آموزش ها در مدارس برای مواجهه با این نوع مسمومیت ها، یادآور شد: مدیران مدارس قبل از اینکه دانش آموزان بخواهند وارد حیات و یا کلاس شوند، حتما کلاس ها را از نظر بو، علائم تحریکی و مشکوک، بررسی و قبل از حضور دانش آموزان، اطمینان حاصل کنند که مشکلی وجود ندارد. آموزش ها و ایجاد آرامش از سوی مدیران مدارس بسیار مهم است.
 
کمتر از ۱۰ درصد دانش آموزان با ماده محرک تماس داشته اند
 
دکتر کریمی تاکید کرد: در بررسی ها مشخص شد که تعداد دانش آموزانی که با ماده محرک، تماس داشته اند بسیار اندک و کمتر از 10 درصد بوده است. تعداد بیشتری از دانش آموزان، افرادی بوده اند که در مدرسه وقتی می بینند دوستشان علائم تحریکی، دل درد و بی حالی دارد، دچار اضطراب و علائم تحریکی روحی و روانی می شوند و همین علائم را ممکن است دانش آموزان بدون مواجهه با عامل تحریکی واقعی، داشته باشند. مهم است که بتوانیم آرامش را برقرار کنیم؛ چراکه وقتی دانش آموز می بیند معلم، کادر مدرسه و سایر دانش آموزان مضطرب هستند، دچار اضطراب می شود.
 
وی با اشاره به ابلاغ دستورالعمل های مرتبط با مسمومیت دانش آموزان از سوی دو وزارتخانه آموزش و پرورش و بهداشت، گفت: بهترین کار در زمان مواجهه با ماده محرک این است که به سرعت، دانش آموزان از منطقه آلوده دور شوند و نیازی به عجله و آسیب هایی مانند افتادن از پله و ارتفاع نیست بلکه با خونسردی، سرعت و دقت می توان دانش آموزان را از منطقه آلوده، دور کرد. متاسفانه یک اشتباه رایج در زمان این مسمومیت ها، باز کردن در و پنجره هاست که توصیه ما اولا دور کردن دانش آموزان از محیط آلوده و ثانیا باز نکردن در و پنجره ها برای نمونه برداری نیروهای بهداشت است.
 
رییس کمیته علمی مسمومیت های دانش آموزان یادآور شد: ماده محرک، لزوما یک ماده  نیست و می تواند انواع مختلف و ساده ای داشته باشد. به نیروهای اورژانس که برای این حوادث به مدارس اعزام می شوند نیز اعلام کرده ایم که تریاژ را از محیط مدرسه آغاز کنند؛ نیازی نیست همه دانش آموزان حتی افرادی که اضطراب دارند، به مراکز درمانی منتقل شوند چون باعث تشدید عوامل اضطرابی می شود و تریاژ در مدرسه انجام و افرادی که علائم واقعی دارند، به مراکز درمانی منتقل شوند.
 
دکتر کریمی گفت: برخی دانش آموزان در موضوع مسمومیت های اخیر، اصلا در محیط و مدرسه ای که ماده محرک داشته، حاضر نبوده اند، اما وقتی در رسانه و فضای مجازی چنین خبری را مشاهده می کنند، دچار اضطراب می شوند و ممکن است در مدرسه هیچ خطر جدی وجود نداشته باشد و علائم روانی برای دانش آموزانی که حاضر نبوده اند، ایجاد شود که در اینجا نقش رسانه ها خیلی پررنگ است تا با آگاهی بخشی و ارائه آموزش های لازم به کاهش اضطراب جامعه کمک کنند. نباید در جامعه اضطراب ایجاد کرد چون در روزهای اخیر، خیلی از ماموریت های نیروهای اورژانس، مربوط به عوامل اضطرابی این موضوع بوده است.
 
وی تاکید کرد: نمونه هایی از مواد محرک در برخی مدارس اخذ و برخی تست ها مثبت شده است اما حتما نیاز به بررسی مجدد و با قطعیت است. وقتی در آزمایشگاهی تست ها مثبت می شود باید آزمایشگاه مرجع نیز آن را تایید کنند که این مراحل در حال انجام است. از نظر پزشکی، مواد محرک با آب شسته می شوند بنابراین اگر دانش آموزی این علائم را داشت، بهتر است شستشوی دست، صورت و لباس ها برای او انجام شود، چراکه اگر در نزدیکی و تماس با ماده محرک باشند، ممکن است لباس ها نیز آلوده شده  باشد که در این مورد نیاز به تعویض و شستشوی لباس و نوشیدن مایعات وجود دارد.
 
معاون درمان وزارت بهداشت با بیان اینکه علائم واقعی دانش آموزان مسموم شده پس از چند ساعت، برطرف می شود، گفت: نوع درمان دانش آموزان مسموم شده، علامتی و شستشو است و اگر به ندرت اختلالات باز و اسیدی ایجاد کرده باشد، درمان های لازم برای دانش آموزان انجام می شود. مهم است که دانش آموزانی که بیماری زمینه ای از جمله آسم یا سایر بیماری های زمینه ای دارند، همواره داروها و اسپری تنفسی را به همراه داشته باشند و از محیط هایی که احتمال وجود ماده محرک در آنها هست، دور شوند.
 
دکتر کریمی با اشاره به شایعات فضای مجازی در مورد مسمومیت دانش آموزان، گفت: مواد محرک معمولا عوارض طولانی مدت ندارند و آسیب های پایدار، ایجاد نمی کنند. تا امروز خوشبختانه عارضه جدی و طولانی مدتی در بین دانش آموزان مسموم شده، مشاهده نکرده ایم و با این اصل که در پزشکی هیچ چیزی را با قطعیت نمی شود گفت، به نظر نمی رسد که در آینده هم مشکل جدی برای دانش آموزان ایجاد شود و بررسی ها نشان دهنده عوارض خفیف زودگذر بوده است.
 
معاون وزیر بهداشت با بیان اینکه نیازی به انجام آزمایش های مختلف از سوی والدین دانش آموزان نیست، گفت: اگر دانش آموزان علائمی داشته باشند به مراکز درمانی منتقل می شوند و یا مراجعه می کنند تا بررسی ها برای آنها انجام شود اگر نیاز باشد، بر اساس دستورالعملی که برای مراکز درمانی ارسال کرده ایم، آزمایش های لازم انجام می شود، بنابراین نیازی نیست که با اضطراب برای دانش آموزان چکاپ و آزمایش از سوی والدین انجام شود. در بیش از 90 درصد موارد، همه چیز عادی بوده و کمتر از 10 درصد دانش آموزان بررسی شده، علائم تحریکی داشته اند که مشکل جدی ایجاد نکرده است.
 
وی ادامه داد: در برخی موارد، ممکن است علائم ضعف اندام تحتانی گزارش شود که بخاطر اکسیدانی بودن مواد محرک و کاهش عوامل آنتی اکسیدان در بدن است که بر اساس بررسی ها، این علائم هم جدی و ماندگار نبوده و بیشتر علائم گذرا هستند.