در نشست علمی آموزشی خبری مطرح شد: حساس سازی خانواده ها و آموزش مهارت های زندگی عامل اصلی در پیشگیری از ابتلا به دخانیات

دکتر خیرآبادی متخصص روانپزشکی در نشست علمی آموزشی خبری در خصوص مضرات مصرف دخانیات، که یکشنبه پنجم تیرماه در تالار پویش دانشگاه علوم پزشکی اصفهان برگزار شد، طی سخنانی، در دسترس بودن مواد اعتیادآور در افراد با سنین پایین را، زمینه ساز افزایش رسیدن به اعتیاد به خصوص در نوجوانان و جوانان عنوان نمود.

وی گفت: عوامل مختلف فردی، خانوادگی، بیولوژیک و فیزیولوژیکی، روانشناختی اجتماعی و فرهنگی و باورهای مذهبی می توانند به عنوان عوامل سوق دهنده و یا منع کننده به اعتیاد در افراد باشند.

دکتر خیرآبادی با تاکید بر اینکه ممکن است فردی سالها از مواد مخدر استفاده نماید ولی مشمول تعریف معتاد قرار نگرفته باشد، تشریح کرد: تمامی مواد اعتیاد آور اعم از سیگار، الکل، مخدرها و محرک ها پس از مصرف، لذتی آنی و لحظه ای را برای فرد ایجاد میکند، پس از گذشت مدتی از مصرف، تغییراتی در عملکرد مغز ایجاد می شود که از یک مقطع زمانی به بعد فرد کنترل اراده برای کنار گذاشتن آن را از دست می دهد و در این زمان، مصرف، حالت جبری به خود می گیرد و در اینجاست که لقب معتاد به فرد داده می شود.  

دکتر خیرآبادی با بیان اینکه جبر به مصرف، در افراد معتاد باعث مصرف آنها می گردد تصریح نمود: افرادی که به اعتیاد دچار می شوند، بیمار تلقی می شوند زیرا علیرغم اینکه آرزوی ترک آن را دارند و مداوم خود را سرزنش می کنند، ولی ناچار به مصرف هستند، لذا بایستی با درک شرایط این افراد و ایجاد اعتماد در آنها بدون داشتن قضاوت های نادرست، در ترک به آنها کمک کنیم، این نکته حائز اهمیت است که درک کردن به مفهوم همراه شدن و تایید نیست، بلکه کمک می‌کند که بتوانیم ارتباط بهتری با این جمعیت بیمار داشته باشیم.

این متخصص روانشناسی تشریح نمود: در دسترس بودن مواد اعتیادآور در افراد با سنین پایین به خصوص در نوجوانان و نوجوانان زمینه را برای رسیدن به اعتیاد در آنها افزایش می دهد، لذا اگر با مدیریت نادرست، زمینه دسترسی اتفاق افتاد و مواد مختلف در دسترس جوانان و نوجوانان قرار گرفت، تمامی عوامل ذکر شده فردی خانوادگی، بیولوژیک و فیزیولوژیکی می تواند در هدایت آنها و یا ممانعت آنها به سمت اعتیاد کمک کننده باشد.

وی افزود: عاملی بنام فشار همراه وجود دارد بدین معنی که برای نوجوانان به جهت اینکه ارتباط اجتماعی خود را با همگروه های خود از دست ندهند، اجبار به تجربه پیدا می‌کنند، در اینجا کسی که لذت می‌برد باز هم تکرار می‌کند و بجایی می‌رسد که مصرف جبری می شود، نکته مهم اینکه تجربه‌های اولیه هم با مواد ساده‌تر شروع می‌شود.

وی همچنین سیگار را از بعد روانی و رفتاری یکی از اعتیادآورترین مواد دخانی استنشاقی عنوان و تصریح نمود: حتی افرادی که در راستای ترک آن اقدام می کنند، مصرف نکردن آن تا سال ها به دلیل در دسترس بودن آن در محیط برای فرد بسیار آزار دهنده است.

وی  با بیان اینکه کمتر بودن سن تجربه افراد به دخانیات باعث افزایش ابتلای آنها به اعتیاد می شود تاکید کرد: در اینجا نقش خانواده ها، مدارس، رسانه ها و نهادهای درگیر برای آگاه نمودن فرزندان از اهمیت بسزایی برخوردار است.

دکتر روزبهانی متخصص پزشکی اجتماعی و عضو هیات علمی دانشگاه نیز با بیان اینکه حدود 12 تا 15 درصد افراد جامعه را مصرف کننده سیگار عنوان کرد و گفت: با توجه تغییرات فرهنگی و جهانی شدن و پایین آمدن سن اعتیاد و همچنین افزایش تعداد بانوان در خصوص مصرف سیگار، می توان مهمترین مبحث در خصوص پیشگیری را آموزش عنوان کرد که متاسفانه در این خصوص یک برنامه منسجم و راهبردی تاکنون در کشور انجام نگردیده است.

وی همچنین برنامه های آموزش مداوم در مدارس و آگاه سازی دانش آموزان نسبت به خطرات مواد مخدر و همچنین برنامه های آموزشی برای خانواده ها را  بسیار مهم ارزیابی نمود و ادامه داد: حساس سازی خانواده ها و آموزش مهارت های زندگی و تابوشکنی و آگاه سازی نوجوانان و جوانان باعث افزایش انگیزه و عملکرد درست خانواده ها و فرزندان در مواجهه با این موارد می گردد.

دکتر شیری مسئول واحد آموزش سلامت مرکز بهداشت استان نیز ادامه داد: در سطح استان اصفهان مراکز ارائه خدمات ترک دخانیات وجود دارد و تمام مراکز جامع سلامت ما پزشک، مشاور و روانشناس آموزش دیده برای ترک بصورت رایگان مستقر هستند که در این مراکز هشدار در برابر مخاطرات مصرف دخانیات را انجام داده می شود که بصورت آموزش حضوری و پوستر و اعمال محدودیت‌هاست.

وی همچنین گفت: در مراکز خدمات جامع سلامت استان بیش از 150 روانشناس وجود داردکه در طول سال 600  جلسه آموزشی درارتباط با مهارت‌های زندگی را برگزار می کنند که یکی از مهارت‌ها نه گفتن و برنامه نوجوان سالم است.

وی با بیان این که در حال حاضر در کل دنیا یک میلیارد و چهارصد میلیون نفر سیگاری هستند و عوارض را هم آکاهند، گفت: ارتباط خطی آگاهی نگرش عملکرد دیگر کار نمی‌کند یعنی این نیست که کسی الزاما اگر آگاهی یا نگرش پیدا کرد عملکرد خواهد داشت، بلکه چیزی که مطرح است خود محافظتی است که اول تقاضا برای سیگار نکشیدن و دوم توانستن است.

حسامی کارشناس بهداشت کنترل دخانیات مرکز بهداشت استان نیز در ارتباط با اقدامات دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در خصوص پیشگیری گفت: طرح‌هایی که در کل استان در حال انجام می‌باشد، طرح ممنوعیت عرضه قلیان در امکان عمومی است که با همکاری تعزیرات و اصناف و سازمان ثبت انجام می‌شود، طرح ممنوعیت تبلیغات دخانیات در جامعه و پیگیری آن است.

وی ادامه داد: طرحی کشوری هم وزارت بهداشت دارد که اخیرا بصورت پایلوت در روستای حسین آباد شهرستان نجف آباد تحت عنوان طرح شهر و روستای بدون دخانیات در حال اجرا است.

حسامی گفت: این طرح اولین بار در سال 97 در شهر قم اجرا شد در اواخر 99 و اوایل 1400 در هر استان یک شهر را پایلوت در نظر گرفتند، این طرح 5 ساله با هدف کاهش 30 درصدی مصرف دخانیات در جامعه می باشد و اهداف راهبردی این طرح هم کاهش مواجهه با دود دست دوم و کاهش دسترسی به محصولات دخانی است.

وی تصریح کرد: این طرح شامل 7 استراتژی است که تعدادی از آن در کل استان در حال انجام می باشد و در شهر نجف آباد نیز به صورت تخصصی در حال انجام است که شامل ممنوعیت عرضه قلیان در اماکن عمومی در شهر نجف آباد و تقریبا چایخانه رسمی یا مراکز عرضه قلیان در این شهرستان نداریم.

گفتنی است در ادامه مراسم اصحاب رسانه به بیان سؤالات خود در این خصوص پرداختند و مسئولین پاسخ های لازم را ارائه نمودند.