معرفی مرکز/دانشکده داروسازی و علوم دارویی

چشم‌انداز تولید داروهای دانش بنیان در اصفهان/ ارتباط با صنعت نیازمند توجه ویژه

رئیس دانشکده داروسازی و علوم دارویی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان معتقد است که در زمینه تولید داروهای دانش‌بنیان نیازمند ارتباط ویژه میان صنعت و دانشگاه هستیم.

دانشکده داروسازی و علوم دارویی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان از جمله قدیمی‌ترین، مهم‌ترین و بزرگ‌ترین دانشکده‌های داروسازی سراسر کشور است که در سال ۱۳۳۵ تاسیس شده است؛ گروه های آموزشی دانشکده داروسازی شامل: گروه فارماکولوژی و سم شناسی، گروه فارماسیوتیکس، گروه فارماکوگنوزی، گروه شیمی دارویی، گروه بیوشیمی، گروه داروسازی بالینی و خدمات دارویی و گروه بیوتکنولوژی دارویی می باشد که در حال حاضر دانشجو می پذیرد.

با توجه به این تنوع رشته‌ای، این دانشکده از سالهای گذشته در زمینه تحقیقات دارویی فعالیت داشته است به نوعی که اکنون با همکاری صنایع در زمینه تولید داروهای دانش بنیان فعالیت می کنند.

با دکتر ابوالفضل مصطفوی رییس دانشکده داروسازی و علوم دارویی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در این زمینه گفت و گو صورت گرفته است که از مدنظر خوانندگان می گذرد:

جایگاه آموزش و پژوهش دانشکده داروسازی در سطح کشور و منطقه چگونه است؟
- دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان یکی از بهترین دانشکده‌های سطح کشور است که در سالهای گذشته یا به تنهایی و یا به شکل مشترک با دانشکده های دیگر مثل تهران و شهید بهشتی، رتبه نخست را در میان دانشکده های ایران کسب کرده است و همواره یکی از بهترین دانشکده‌ها در بحث آموزش و پژوهش بوده است.

در بحث آموزشی در این دانشکده اساتید متعددی وجود دارد که رتبه آموزشی خوبی دارند. دانشجویانی که در این دانشگاه پذیرش می شوند نیز از رتبه‌های برتر آزمون سراسری هستند و برای ما این یک فرصت محسوب می شود که بتوانیم از این دانشجویان در مسائل پژوهشی استفاده کنیم و دانشکده داروسازی رتبه های برتر زیادی را برای دانشگاه علوم پزشکی در زمینه پژوهش به ارمغان می آورد، همچنین مجله ای در دانشکده داروسازی داریم که جزو مجلات دسته اول(Q1) در دسته بندی بین المللی است.

همچنین دانشکده داروسازی سه مرکز تحقیقات فعال دارد که شامل مرکز تحقیقات علوم دارویی، مرکز تحقیقات سیستم‌های نوین دارو رسانی، مرکز تحقیقات بیوانفورماتیک دارویی است که در زمینه پژوهش های متعددی که در دانشکده در حال انجام است به ما یاری می رسانند.

در این راستا، امکانات لازم در آزمایشگاه مرکزی این دانشکده فراهم شده که هنوز در حد انتظار و یا ایده آل نیست و همچنین اساتید حرفه‌ای در این دانشکده هستند که موضوع و شیوه تحقیقات آنها در حد پژوهشهای بین المللی است.

آیا این تحقیقات نتایج محسوسی را در برداشته است، بدین معنا که بتوانیم همانند بسیاری از کشورهای جهان تحقیقات دانشگاهی را با صنعت مرتبط کرده و تبدیل به ثروت کنیم؟

- در زمینه زیرساختها، دانشکده داروسازی با مشکلاتی روبرو است، در واقع پایان نامه های محصول محور فراوانی در این دانشکده وجود دارد، اما در زمینه تبدیل علم به ثروت دچار مشکل هستیم و امیدواریم با ارتباطاتی که با صنایع اصفهان خواهیم داشت این ضعف و مشکل را برطرف کنیم.

در ارتباط با دلیل ضعف ارتباط دانشکده داروسازی با صنعت باید به این نکته اشاره کنم که صنایع ما تنها داروهای روتینی که اغلب مورد نیاز کشور است را تولید می کنند و در محدوده تولید و ساخت چهار تا پنج درصد داروهایی که نیاز به علم و تکنولوژی بالایی دارد وارد مرحله عملیاتی نشدند، از سوی دیگر بحث تحقیق هزینه بر است و بدون ارتباط با صنایع، کامل شدن تحقیقات و تولید این داروها امکان پذیر نیست و این زنجیره‌ای است که پایانی ندارد.

با وجود همه این شرایط، برقرار کردن ارتباط با صنایع و شرکت های دانش بنیان با توجه به توانمندی هایی که در این دانشکده داریم، بسیار مهم است تا بتوانیم در بحث تولید داروهای دانش بنیان نیز کمکی کرده باشیم.

در شرایطی که ما علم تولید برخی داروهای ضروری را در اختیار داریم، هنوز بسیاری از داروهای ما وارداتی و قیمت آنها نیز گزاف است؛ دلیل این امر را چه ارزیابی می کنید؟

- برای ورود یک داروی تولیدی به بازار در حال حاضر حدود یک تا سه میلیارد دلار هزینه می شود. این هزینه را کارخانه‌های داروسازی دنیا می‌توانند تامین کنند، اما کارخانه‌های ما نمی توانند؛ علاوه بر این حتی اگر یک داروی جدید هم در کشور تولید شود، زیر ساختهای لازم برای تایید آن را در معاونت غذا و دارو نداریم.

از سویی ساخت بسیاری از داروهای ضروری مانند داروهای ضد سرطان و ام اس که اغلب وارداتی است، به تکنولوژی بالایی نیاز دارد که در داخل کشور به آن دسترسی نداریم و به همین دلیل، این نوع داروها همیشه گران و کمتر در دسترس است.

البته در برخی مواقع با وجود اینکه تولید برخی از این داروها در داخل کشور، هزینه های بالاتری نسبت به واردات در بر داشته است، با پذیرش این هزینه کرد توانسته ایم پیشرفت کشورمان در زمینه داروسازی را در سطح دنیا مطرح کنیم.

آیا این دانشکده، برنامه عملیاتی برای ارتباط با صنایع دارد؟

- یقینا این گونه است؛ در واقع یکی از مباحثی که این دانشکده مورد توجه قرار داده نوشتن برنامه عملیاتی ۱۴۰۲ - ۱۴۰۱ است که در این برنامه عملیاتی با توجه به شعار سال، ارتباط با شرکت های دانش بنیان، ارتباط با صنعت و آماده سازی زیرساخت ها را بیشتر دیده شده است.

مورد دیگری که در برنامه عملیاتی آورده شده است، نحوه ارتقای آموزشی و پژوهشی دانشجویان و ارتباط موثر آنها با شرکت های دانش بنیان است، در این ارتباط «هسته‌های فناور» که خلا آن تاکنون محسوس بوده است، باید در دانشگاه شکل بگیرد؛ با شکل‌گیری هسته های فناور در دانشکده، دانشجویان در کنار هم در ارتباط با موضوع خاصی با همراهی یک استاد به پژوهشی و تحقیق می پردازند که می تواند در ادامه شکل عملیاتی نیز به خود بگیرد و در ارتباط با صنعت و شرکت های دانش بنیان نیز موثر باشد.

آیا تاکنون به موضوع اقتصادی دارویی در این دانشکده توجه شده است و در این ارتباط، شکل‌دهی روابط دو طرفه مانند رد و بدل کردن دانشجو و اساتید و فعالیتهای پژوهشی مشترک با دنیا تا چه میزان مورد توجه بوده است؟

- ما تاکنون دانشجویان بین المللی را به شکل محدود پذیرش کرده‌ایم اما تلاش جدی در زمینه برقراری روابط بین المللی از جمله فراهم سازی شرایط مناسب‌تر برای جذب دانشجویان خارجی یکی از موضوعاتی است که در برنامه عملیاتی سال جاری مورد توجه قرار گرفته است.

در زمینه همکاری برای پژوهش های بین المللی هم فعالیت هایی در حال انجام است که امید است با ایجاد زیرساخت های مناسب به این مهم دست پیدا کنیم، ضمن اینکه به دنبال ایجاد فرصت های مناسب در مباحث آموزشی و پژوهشی برای اعضای هیأت علمی نیز هستیم.

در راستای ایجاد رشته‌های جدید مانند رشته تخصصی اقتصاد داروسازی (Pharmacoeconomics) نیز در حال پیگیری هستیم تا با توجه به اینکه دانش آن را در اختیار داریم مجوز راه اندازی این رشته را نیز به زودی دریافت کنیم.

هدف ما تلاش در جهت نیل هر چه سریعتر به دانشگاه نسل سوم و چهارم است و بر مبنای این هدف خلق منابع جدید مالی (تبدیل علم به ثروت) و انجام پژوهش های فناور و محصول محور از اهمیت خاصی برخوردار است.

این روزها دنیا به سمت تاسیس دانشگاه‌های ثروت آفرین و کارآفرین در کنار دانشگاه‌هایی با رویکرد آموزش و پژوهش رفته است، این امر در افق دانشکده داروسازی اصفهان چه جایگاهی دارد؟

- امروزه دانشگاه‌ها در تمام دنیا به چند دسته تقسیم می‌شوند؛ دانشگاه دسته اول که فقط مباحث آموزشی در آنها تدریس می شود، دانشگاه دسته دوم علاوه بر آموزش، فعالیت پژوهشی هم در آنها دنبال می‌شود؛ درست مانند دانشگاه حال حاضر که در آن قرار داریم که البته هنوز متاسفانه بسیاری از پژوهش‌های ما ارتباطی با رفع مسایل و معضلات جامعه ندارد. نسل سوم دانشگاه‌ها، آنهایی هستند که علم را به ثروت تبدیل می کنند، دانشگاه های نسل چهارم کارآفرین هستند و دانشگاه نسل پنجم جامعه نگر محسوب می شوند.

بر این اساس به طور کلی هدف ما از این مباحث تلاش در جهت نیل هر چه سریعتر دانشگاه به نسل سوم و چهارم است.

بر مبنای این هدف فعالیت‌هایی که در دانشکده داروسازی در حال پیگیری هستیم و امیدواریم به زودی تحقق پیدا کنند شامل: صیانت از منابع فیزیکی و مالی، خلق منابع جدید مالی (تبدیل دانش و ثروت)، پذیرش دستیاران فلوشیب داروسازی، تقویت گروه داروسازی بالینی در راستای افزایش ارائه خدمت به بیماران در بیمارستان ها و داروخانه‌ها، بخش مراقبت های دارویی در داروخانه و بیمارستان، دفتر توسعه آموزشی EDO و انجام پژوهش های فناور و محصول محور است.